2. Overzicht De lichamelijke ontwikkeling De motorische ontwikkeling De perceptuele ontwikkeling De tekenontwikkeling De seksuele ontwikkeling De sociaal-emotionele ontwikkeling De cognitieve ontwikkeling De taalontwikkeling De schoolse ontwikkeling De morele ontwikkeling De spelontwikkeling De persoonlijkheidsontwikkeling
3. Lichamelijke ontwikkeling ‘Eerste strekking’ Ledematen groeien sneller dan hoofd ‘Klein kind’-kenmerken verdwijnen Tandenwissel Gezicht en lach veranderen Gedurende hele lagereschoolperiode
5. Tekenontwikkeling Rond 7 j: Visueel realisme Realiteitszin , meer details Bvb. rondjes worden handen met vingers, mensen krijgen een nek, lijntjes worden benen met volume, juistere lichaamsproporties, etc. Weergeven van bewegingen Rekening met ruimte en tijd (vanaf 9 j) Realiteit > fantasie Creativiteit = subtieler en complexer
7. Perceptuele ontwikkeling Kleuters Geleid door opvallende kenmerken Lagereschoolkinderen Waarneming zelfstandig ‘richten’ Gedetailleerder en systematischer Bvb. zoek 10 ≠ tussen 2 tekeningen
8. Seksuele ontwikkeling Latentiefase (Freud) Seksuele ontwikkeling = stilgevallen Terugdringen seksuele gevoelens tvv schoolse kennis Jongens/meisjes: weinig interesse voor elkaar MAAR kritiek!
9. Seksuele ontwikkeling 6 tot 8 jaar Verliefdheden Aanraken/strelen geslachtsdelen, maar niet openbaar Schuine moppen met seksueel geladen woorden = populair
10. Seksuele ontwikkeling 8 tot 10 jaar Gevoelens verliefdheid Lichamelijk contact opzoeken, hoewel onschuldig, bvb. handjes vasthouden, arm om elkaar, … Groepsnorm = heteroseksualiteit Seksestereotiep rolgedrag Voortplantingsverhaal = vrij duidelijk 1ste kenmerken puberteit ‘kunnen’ verschijnen
11. Seksuele ontwikkeling 10 tot 12 jaar Verliefdheid: hevige emoties Belangstelling volwassen seksualiteit Maar ook ‘preutsheid’ Beginnende puberteit schaamte ? Eerste menstruatie kan optreden
13. Sociaal-emotionele ontwikkeling 1. Gehechtheid Invloed op relaties en emoties Onveilige hechting in verleden Knuffelen, geborgenheid, … op schoot, maar houden het daar geen minuut uit. Nood aan structuur, voorspelbare situaties waardoor meer ‘veiligheidsgevoel’, meer op gemak. Veilige hechting in verleden Basisvertrouwen kunnen autonoom functioneren ‘Goed vastgezeten hebben om goed los te komen’
14. Sociaal-emotionele ontwikkeling 2. Sociale relaties en vriendschappen Omgang leeftijdsgenoten = ‘Sociale leerschool’ Bvb. omgaan met verschillende karakters, leren hoe conflicten ontstaan en hoe ermee omgaan, etc. Eén-sekse-groepen Meisjes met meisjes, jongens met jongens Einde LS: groepjes mengen zich meer Van plagen en uitdagen naar flirten en hofmakerij
15. Sociaal-emotionele ontwikkeling 2. Sociale relaties en vriendschappen Vriendschap kent evolutie Samen dingen doen/delen en dezelfde dingen leuk iemand ‘nodig’ hebben, problemen oplossen en geheimen vertellen Einde vriendschap Bvb. door verhuis, ruzie, … = pijnlijke ervaring ~ liefdesverdriet Geen vrienden ≠ normaal & negatief voor ontwikkeling!
16. Sociaal-emotionele ontwikkeling 3. Pesten = proces waarbij een groep/pestkop zich tegen een enkeling keert die zich niet (meer) kan verweren Drie partijen: Pestkoppen of pesters De gepeste, slachtoffer of zondebok De middengroep
17. Sociaal- emotionele ontwikkeling 3. Pesten PESTEN MEE! Bewondering Pester Eigen voordeel MIDDENGROEP Angst zelf gepest Merken pesten niet op Bescherming gepeste Onverschilligheid PESTEN NIET MEE!
18. Sociaal-emotionele ontwikkeling 3. Pesten Pesten ≠ Plagen Ongelijke machtsverdeling Desastreuze gevolgen voor gepeste Pesten = Groepsnorm? Zondebokverschijnsel Wie? Iedereen kan ‘gepest’ worden, ‘anders’ zijn Ook pestkoppen geen speciale kenmerken Beiden zwijgen over pesten Levenslange gevolgen voor pesters en gepesten
19.
20. Pesten ‘op zich’ = ! en dat willen we niet op school (= anti-pest beleid)
27. Cognitieve ontwikkeling Magisch denken Onderscheid ‘echt/niet echt’ = duidelijk Pure fantasie: afgedaan Voorkeur: dingen die ‘echt’ zijn of ‘echt kunnen zijn’ Bvb. verhalen met realistische kenmerken (over ridders en koningen, in een veraf gelegen gebied, etc.) Toch: ‘magisch’ denken aanwezig!
28. Taalontwikkeling Volwassenentaal Soms fouten: Moeilijke woorden: bvb. fjord, skeeler, ‘heps’ ipv ‘hesp’, etc. Verkeerde vervoegingen: bvb. ik valdeipv viel, ik loopteipv liep, etc. Vreemde uitdrukkingen Metalinguïstisch bewustzijn Taal = regels + afspraken, experimenteren mogelijk! Bvb. taalspelletjes Interesse in ‘vreemde’ talen
29. Schoolse ontwikkeling Overgang kleuterklas - 1ste leerjaar Schoolrijpheidsvoorwaarden Aanleg Omgeving Zelfbepaling Kritische noot: Kind niet aangepast aan school of school niet aangepast aan kind?
35. Schoolse ontwikkeling Als de ontwikkeling ANDERS loopt… Leerproblemen Moeilijkheden bij het leren van schoolse vaardigheden Primair (= leerstoornissen) en secundair Leerstoornissen Oorzaak niet in omgeving, bvb. slecht onderwijs, afwezigheid Oorzaak bij individu, maar niet tgv handicap/ ziekte, bvb. mentale achterstand
36. Schoolse ontwikkeling Leerstoornissen ‘Verborgen handicap’ Onderkenning via signalen, bvb. welbevinden , uitvluchten om bepaalde taken niet te maken, huilen, etc. (Nog) geen oplossingen! Ermee leren leven en omgaan!
37. Schoolse ontwikkeling Als de ontwikkeling ANDERS loopt… Drie leerstoornissen: Dyslexie Leren lezen = probleem Dysorthografie Foutloos schrijven (spellen) = probleem Meestal samen met dyslexie
39. Schoolse ontwikkeling Als de ontwikkeling ANDERS loopt… ADHD ‘Attention Deficit Hyperactivity Disorder’ Geen leerstoornis, wel vele leerproblemen Drie kenmerken: Aandachtstekort Overactiviteit Impulsiviteit
40. Schoolse ontwikkeling Vele bijkomende problemen: Bvb. onhandigheid, leerbaarheid laag, leerproblemen en soms leerstoornissen, emotionele moeilijkheden, slaapproblemen, relationele en gedragsproblemen Aanpak: Medicijnen ‘Rilatine’ helpt ‘normale ontwikkeling’ bevorderen Maar neveneffecten Multidisciplinaire aanpak aangewezen
41. Morele ontwikkeling Empathie/inlevingsvermogen Conventionele fase (Kohlberg) Gezaghebbende ander bepaalt wat mag/niet mag Bvb. leerkracht, ouder, jeugdleiding, agent, directie, etc. Ook bij volwassenen: Millgram-experimenten Proefleider gebiedt personen om proefpersonen elektrische schokken toe te dienen Sommigen zijn zelfs bereid om ‘dodelijke’ schokken toe te dienen onder gezag van proefleider in witte jas
43. Persoonlijkheids-ontwikkeling Zelfbeschrijvingen Eigen karakter Vaardigheden Categorieën Contacten leeftijdsgenoten Keuze vriend(in) Belang van wederzijds vertrouwen, iets voor elkaar over hebben Vergelijken Zichzelf beter leren kennen
44. Persoonlijkheids-ontwikkeling Vlijt versus minderwaardigheid (Erikson) Vlijt Verwerken van grote hoeveelheid informatie Verwerven van plek in sociale wereld Indien moeilijkheden: gevoelens van onvermogen, minderwaardigheid Oplossing Belangstellende volwassenen Bereidwillige leeftijdsgenoten
45. Samengevat Eerste strekking – het volmaakte kind Visueel realisme Waarneming: gedetailleerder en systematischer Latentiefase Omgang leeftijdsgenoten ! Pesten Concreet operationeel denken – complexe(re) bewerkingen
46. Samengevat Volwassenentaal Leren lezen, schrijven en rekenen ! Leerproblemen en –stoornissen ADHD en werkhoudingsproblemen Gezaghebbende ander: bepaalt goed en kwaad Associatief en coöperatief spel Zelfbeschrijvingen
